Praten over huiselijk geweld is nog altijd een taboe en niet gemakkelijk. Niet voor de slachtoffers, maar ook niet voor hulpverleners. Marjo Abrahams werd zelf slachtoffer van huiselijk geweld en wil dat taboe graag doorbreken door het delen van haar ervaringen.
Zelf heeft ze ook lang gedacht ‘wat zullen de mensen wel niet van me denken als ik erover vertel’. Inmiddels is ze open over haar ervaringen en gunt ze mensen een leven zonder geweld. Dat hoopt ze te bereiken door zoveel mogelijk mensen te vertellen over wat haar is overkomen.
Marjo trouwde toen ze nog maar net 21 was. Haar toenmalige vriend zat nog in militaire dienst toen hij haar vroeg om te trouwen. “Hij had toen 6 weken verlof en het leek hem een goed moment om te trouwen. Eerlijk gezegd durfde ik geen nee te zeggen. Ik wilde wel trouwen, maar niet zo snel. Ik was net daarvoor mijn vader verloren en was bang dat ik hem ook nog zou verliezen als ik nee zou zeggen.” Marjo zat nog volop in de rouw om haar vader en maakte zich bovendien grote zorgen om haar moeder die alleen was achter gebleven.
Veel te snel naar Marjo’s zin stapten ze in het huwelijksbootje. Na zijn militaire dienst kreeg haar man een verantwoordelijke baan. “Het ging eigenlijk al meteen fout. Als hij thuis kwam van zijn werk en hij had stress, begon hij thuis met dingen te gooien en te schreeuwen. Hij sloeg me niet en jong en naïef als ik was, dacht ik eerlijk gezegd dat het normaal was, dat er in ieder huwelijk wel eens met dingen gegooid of geschreeuwd werd. Ik praatte er ook met niemand over, dus ik wist ook niet dat het eigenlijk niet klopte.”
Na iedere ruzie ging het weer een tijdje goed. Marjo en haar man kochten een huis, haar man kreeg een nieuwe baan. Ook die nieuwe baan ging gepaard met stress en dus vlogen er weer spullen door het huis. Rond haar 35e begon Marjo te verlangen naar een gezin. Op haar 36e werd hun zoon geboren. “Onze zoon kwam al jong, vanaf groep 7 – 8, in de puberteit. Hij kwam in aanraking met de verkeerde vriendjes. Het begon helemaal uit de hand te lopen. Mijn man was voor zijn werk vaak lang in het buitenland en dus stond ik er alleen voor. Hij spijbelde veel van school, maar dat durfde ik mijn man niet te vertellen. Ik was zó bang voor nieuwe escalaties.”
Alleen met haar schoonmoeder sprak Marjo af en toe over de woede-uitbarstingen van haar man. Die herkende zijn gedrag wel van toen hij nog thuis woonde. “Mijn schoonmoeder zei dan: ‘als alles goed gaat in zijn leven, zijn er geen problemen’. En dus zorgde ik ervoor dat hij zo min mogelijk wist van wat er allemaal met onze zoon aan de hand was.”
Toch zocht het gezin in die tijd wel al hulp. Samen volgden ze Multi Systeem Therapie (MST), een intensieve behandeling aan huis, waarbij het gedrag van de jongere centraal staat en waarin de sociale omgeving nauw wordt betrokken. “Die therapie heeft ons niet veel gebracht. Tijdens die gesprekken wezen we alle drie naar elkaar, niemand nam zijn eigen verantwoordelijkheid voor de problemen. Ik was constant aan het sussen en aan het redden.”
Met hun zoon ging het van kwaad tot erger. Hij kwam zelfs een tijdje in de gesloten jeugdzorg terecht en begon fors drugs te gebruiken. “Weer stond ik er alleen voor. Onze zoon volgde met wisselend succes diverse behandelingen, maar hij had steeds weer een terugval in zijn middelengebruik. De hulpverleners konden niet doordringen tot onze zoon. Ik heb moeten leren hem los te laten. Dat heeft uiteindelijk geholpen, hij heeft zijn leven herpakt. Het gaat nu goed met hem en hij heeft zijn eigen gezinnetje.”
In 2015 ging het helemaal mis. “Mijn man was erachter gekomen dat we gigantische schulden hadden. Ik had jarenlang onder andere de schulden van onze zoon bij zijn ‘drugsvrienden’ betaald om hen op afstand te houden, en hem te vaak financieel ondersteund als het om kleding ging. Mijn man wist daar niks van. Tot hij er op een dag achter kwam dat de schulden zo hoog waren dat de dreiging boven ons hoofd hing dat we ons huis moesten verkopen.” Dat was de eerste keer dat haar man zijn geweld ook fysiek tegen Marjo keerde.
“Ik had altijd al veel knieklachten. Toen mijn man hoorde dat we ons huis kwijt zouden kunnen raken, raakte hij helemaal door het dolle heen. Hij schopte me zo hard tegen mijn knie dat ik in het ziekenhuis terecht kwam. Er moest zelfs politie aan te pas komen.”
Marjo belandde in de vrouwenopvang. “Daar zat ik dan, de dreiging van ons huis kwijt te raken, in de schuldsanering, fysiek en emotioneel een wrak. Ik was jarenlang bezig geweest om alle ballen in de lucht te houden. Steeds maar weer maakte ik mezelf wijs: als er rust is, komt alles goed.”
In 2016 werd de scheiding uitgesproken. “Dat is een proces van jaren geweest, weggaan bij je man en zoon doe je niet zomaar even, ondanks de ruzies en het geweld. Steeds maar weer dacht ik: ‘als alles maar eenmaal geregeld is, komt er rust voor mij’. Inmiddels weet ik dat die scheiding mijn allerbeste beslissing ooit is geweest.”
Ze ging in therapie en leerde dat haar lage zelfbeeld er mede oorzaak van was, dat ze alles zo lang had getolereerd. “Ik ben heel streng en beschermd opgevoed door mijn ouders. Ik was hun enige kind. Thuis en op school heb ik altijd te horen gekregen dat ik ‘het niet kon’ en dat ik ‘het niet zou gaan redden’.” Haar man schreeuwde vaak tegen haar dat ze ‘niks voorstelde’. “Ik dacht dat ik de situatie met mijn man en zoon ‘had verdiend’, dat het mijn schuld was. Door die jarenlange problemen in ons gezin, was ik in zo’n vicieuze cirkel terecht gekomen. Op een gegeven moment opende ik zelfs de post niet meer. Als weer eens de spullen door het huis vlogen, was ik alleen maar bezig ervoor te zorgen dat mijn man zich weer goed voelde. Het was altijd: eerst mijn zoon, dan mijn man en dan pas ik.”
Marjo vervolgt: “Ik heb me jarenlang zó alleen gevoeld. Daar zat ik dan in mijn flatje, onder bewindvoering en alles kwijt.” Gaandeweg krabbelde Marjo uit de diepe put waar ze in zat. “Ik leerde goed voor mezelf te zorgen en dingen bespreekbaar te maken. Te uiten wat dingen met mij doen, in plaats van alleen maar voor de ánder te zorgen. Ik begon in te zien dat ik de situatie niet alleen had kunnen oplossen en dat ik niet verantwoordelijk ben voor het gedrag van een ander.” Marjo vulde haar gereedschapskoffer met alle tools die haar uiteindelijk verder hebben bracht. “Het meest heb ik geleerd van de tijd in de vrouwenopvang en van de cursus ‘Uit de schaduw van de ander’. Ik heb geleerd om hulp te vragen en op te komen voor mezelf. Toen ik pas aan mijn herstelproces begon, zei eens iemand tegen me: ‘het lijkt wel of je de hele tijd kwartjes loopt te zoeken’. Ik liep de hele tijd met gebogen schouders naar de grond te kijken. Nu ben ik iemand waar je niet meer omheen kunt.” Het mooiste in haar herstelproces noemt Marjo de dag waarop haar man tegen haar zei: ‘je had nooit in die vrouwenopvang terecht mogen komen door mij’. Terugkijkend had Marjo het wel fijn gevonden als iemand eens had gevraagd of er thuis sprake was van geweld. Niemand vroeg ernaar, niemand maakte een melding. “Terwijl de buren toch echt wel iets moeten hebben gehoord.”
Marjo en haar man kunnen inmiddels ook weer goed met elkaar overweg. Ze gaan regelmatig bij elkaar op bezoek of ondernemen samen dingen. “We weten nu hoe we met elkaar om moeten gaan. En als het één van ons beiden teveel wordt, gaan we weer terug naar onze eigen woning.” Van agressie en geweld is geen sprake meer. Het huis van de man van Marjo is gelukkig behouden kunnen blijven.
Tot het noodlot in 2019 opnieuw toesloeg. “Ik was op een dag in de woning van mijn ex-man toen daar een gewapende overval werd gepleegd. De daders zijn nooit gepakt.” Met flinke verwondingen overleefden beiden de overval, maar opnieuw stonden er politie, ambulances en slachtofferhulp voor de deur. “Ik kreeg traumabehandeling, maar al gauw wist ik heel stellig: ik laat de regie over mijn leven niet opnieuw afpakken. Ik wilde er niet wéér aan onderdoor gaan.”
Marjo is gelukkig nu haar schaamte voorbij. Ze vertelt open over wat haar is overkomen. Ze hoopt met haar ervaringen anderen te helpen. Marjo is vrijwilliger bij het ervaringsdeskundigenteam van Levanto en werkte mee aan een podcast over huiselijk geweld. Ze hoopt zodoende dat slachtoffers (en daders) erover durven te praten en dat ook hulpverleners ernaar vragen. “Het is niet de bedoeling dat je je thuis onveilig voelt, wat de omstandigheden ook zijn. Thuis bij je dierbaren zou niemand zich angstig moeten voelen.”
Over huiselijk geweld
Huiselijk geweld is geweld dat wordt gepleegd door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer. Dat kunnen zijn: partners, ex-partners, gezinsleden, familieleden en huisvrienden.
Bij 'huiselijk geweld' bestaat er een relatie tussen pleger en slachtoffer. Er is meestal sprake van een machtsverschil. Het slachtoffer is afhankelijk van de dader. Het gaat bij huiselijk geweld om lichamelijke, seksuele en psychische vormen van geweld.
Vormen van huiselijk geweld zijn:
- partnergeweld en ex-partnergeweld in alle verschijningsvormen, ook psychische mishandeling en stalking
- kindermishandeling
- ouderenmishandeling
- eergerelateerd geweld zoals eerwraak, vrouwelijke genitale verminking ('vrouwenbesnijdenis') of huwelijksdwang
Uit de schaduw van een ander
Uit de schaduw van de ander is een vorm van groepshulpverlening aan vrouwen na huiselijk geweld. Het belangrijkste doel is het stoppen van het geweld en het doorbreken van de cirkel van geweld die leidt tot sociaal isolement. De doelgroep bestaat uit vrouwelijke slachtoffers van psychisch, lichamelijk of seksueel (partner)geweld. Het gaat om 18 wekelijkse bijeenkomsten van 2,5 uur. In elke bijeenkomst komt een (vastliggend) thema aan bod dat bijdraagt aan het inzichtelijk maken van de eigen positie en verantwoordelijkheden. Thema’s zijn bijvoorbeeld loyaliteit, intimiteit en man-vrouwverhoudingen. Twee vaste (vrouwelijke) hulpverleners begeleiden de groep. In een effectonderzoek (Winants et al, 2007) is een positief effect gemeten op welbevinden, ervaren geweld, stressgerelateerde klachten en empowerment. De groepsbehandeling bestaat uit een combinatie van communicatieve therapievormen met lichaamsgerichte, creatieve en visualisatieoefeningen. Deze benadering stimuleert deelneemsters om verandering aan te brengen in hun persoonlijke situatie. In elke bijeenkomst vinden oefeningen plaats die gericht zijn op het thema. In Limburg wordt Uit de schaduw van de ander meestal aangeboden binnen het sociaal domein (maatschappelijk werk). Uw behandelaar in de GGZ of zorgverlener in de huisartsenpraktijk kan u hier meer informatie over geven.
Multi Systeem Therapie (MST)
Multisysteem Therapie (MST) is een intensieve gezinsbehandeling in de thuissituatie. MST richt zich op jongeren van 10 tot en met 18 jaar met ernstige gedragsproblemen, en hun opvoeders. Het belangrijkste doel van MST is het verminderen van de ernstige gedragsproblemen van de jongere en ervoor te zorgen dat het gezin en de omgeving in staat zijn om in de toekomst problemen zelfstandig het hoofd te bieden. Daarmee wordt gezorgd dat de jongere thuis kan blijven wonen en uithuisplaatsing wordt voorkomen of verkort. MST is een intensieve gezinsbehandeling van gemiddeld vier tot vijf maanden, waarin het gezin 24/7 een therapeut ter beschikking heeft. In deze animatie kunt u meer informatie bekijken over MST. Via deze link kunt u bekijken welke organisaties in Limburg MST bieden.
Nuttige tips en websites
- Zoek hulp en praat erover!
- Veilig Thuis is het advies- en meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling. Hier kunnen slachtoffers, daders, burgers en professionals een melding maken als er sprake is van (vermoedelijk) huiselijk geweld. Bekijk hier de websites van Veilig Thuis Zuid-Limburg en Veilig Thuis Noord- en Midden-Limburg. Veilig Thuis is gratis en anoniem 24 uur per dag en 7 dagen in de week bereikbaar via tel. 0800 – 2000. De websites bieden ook een chatfunctie.
- Expertise Centrum Pureza heeft veel expertise op het gebied van problematiek waar eergerelateerd geweld aan ten grondslag ligt. Pureza biedt niet alleen begeleiding en behandeling voor de slachtoffers, maar ook diverse trainingen en workshops.
- Voor hulpverleners bestaat de Meldcode Huiselijk geweld. Ook Lionarons GGZ heeft een aandachtsfunctionaris huiselijk geweld.
- Beluister de podcast waarin Marjo haar ervaringen deelt.